Onthullend nieuws komt nu opeens in alle media tegelijkertijd naar buiten: de suikerindustrie manipuleerde doelbewust onderzoek naar hart- en vaatziekten. Het artsenblad JAMA Internal Medicine heeft op 12 september een schokkende historische analyse gepubliceerd en dit onderzoek wordt gretig opgenomen in diverse nationale en internationale media. Waarom is dit wereldnieuws? Simpel, omdat maar zelden manipulatie van wetenschappelijke onderzoeken door de voedingsindustrie kan worden bewezen. Maar in JAMA deden journalisten het, en kwamen met concrete bewijzen op tafel. Wat blijkt nu eigenlijk en hoe ging het zo mis?

Vet is de ‘betaalde’ boosdoener voor hart- en vaatziekten

In 1957 toonde de Britse arts John Yudkin aan dat suiker minstens zo schadelijk is voor het hart als vet. Toen de Sugar Research Foundation, tegenwoordig overigens bekend als de Sugar Association, hier lucht van kreeg, hebben zij een onderzoek gefinancierd dat deze conclusies direct in twijfel zou trekken.

In 1967 werd namelijk een nieuwe, gezaghebbende, studie gedaan naar risicofactoren voor hart- en vaatziekten, waarin vet en cholesterol als dé hoofdoorzaken werden aangewezen. In dit onderzoek werd de rol van suiker volledig gebagatelliseerd. Waar het destijds ontbrak aan harde bewijzen voor de vermoedelijke manipulatie van wetenschappelijk onderzoek wordt nu in JAMA aangetoond dat dit onderzoek werd betaald door de suikerlobby.

Welke rol speelde de Sugar Research Foundation precies in dat onderzoek?

Wat moet een industrie doen die het wat heet onder de voeten krijgt rondom de schadelijkheid van haar product? Laat ‘onafhankelijke wetenschappers’ een wetenschappelijke studie doen en een ánder product als de schuldige aanwijzen. Was het zo simpel? Ja, het was zo simpel.

De opgestapelde feiten liegen er niet om. De Sugar Research Foundation heeft

• de opzet van de studie in de New England Journal of Medicine mede bepaald,
• de studie mede gefinancierd,
• de onderzoekers van achtergrondmateriaal voorzien,
• en de proefversies beoordeeld.

De Sugar Research Foundation betaalde 3 vooraanstaande Harvard-wetenschappers in 1967 een bedrag dat nu gelijk zou staan aan 50.000 dollar om de rol van suiker als veroorzaker van hart- en vaatziekten te bagatelliseren en (verzadigd) vet als de grote boosdoener aan te wijzen.

De betrokkenheid van de Sugar Research Foundation bij dit onderzoek werd uiteraard zorgvuldig stilgehouden om elke vorm van verdenking van manipulatie voor te kunnen zijn. De suikerindustrie heeft tijdens dit onderzoek wetenschappers betaald om de link tussen suiker en hart- en vaatziekten te verdoezelen. Onder invloed van de betalende suikerindustrie is vet hierdoor al in de jaren 60 onterecht als boosdoener voor hart- en vaatziekten neergezet.

Voedingsindustrie manipuleert al decennialang diverse wetenschappelijke onderzoeken

Dit gemanipuleerde onderzoek staat niet op zichzelf. Inmiddels is het al jaren bekend dat de voedingsindustrie stelselmatig twijfel probeert te zaaien over wetenschappelijke bewijzen, puur en alleen om haar eigen belangen te beschermen. Wellicht herinner je je nog het Coca Cola schandaal nog dat in 2015 aan het licht kwam: de New York Times berichtte toen over de manipulatie van wetenschappers door Coca Cola, die aantoonden dat mensen niet dik werden van suikerhoudende drankjes. Coca Cola betaalde miljoenen om onderzoekers de focus te laten verleggen van de rol van suikerhoudende dranken bij obesitas naar het gebrek aan beweging bij veel mensen.

Lobbyende suikerindustrie heeft Brussel in zijn greep

Amerika, dus manipulatie is ver van mijn bed, denk je? Mispoes. Lobbywaakhond Corporate Europe Observatory (CEO) stelt in het recent verschenen rapport ‘A spoon full of Sugar’ dat koepelorganisaties en lobbygroepen achter suikerreuzen als Red Bull en Nestlé in totaal jaarlijks € 21,3 miljoen (!) aan beïnvloeding van de politieke besluitvorming in de Europese Unie steken.

Volgens CEO neemt de macht van de voedingsindustrie in Brussel toe. Merken maken het liefst snelle winst door schadelijke en onnodig grote hoeveelheden suiker in producten voor kinderen en volwassenen te stoppen. Blijkbaar is snelle winst voor veel merken nog steeds belangrijker dan de gezondheid van hun klanten. En ondertussen manifesteren zich steeds meer ziektes en klachten onder kinderen en volwassenen die steeds vaker aan overmatig gerafineerd suikergebruik worden gekoppeld.

Freelance journalist en CEO-onderzoeker Katharine Ainger zegt in het AD: “Multinationals kunnen regels tegenhouden die suikerconsumptie moeten tegengaan. Een bedrijf als Nestlé is inmiddels groter dan Shell. Het kan miljoenen steken in lobbypraktijken en heeft een enorme waarde als het gaat om werkgelegenheid en export. De druk op Europa om hen ongemoeid te laten, is groot. Veel politici lijken daarvoor te bezwijken.”

Voorstellen om suiker zwaarder te belasten, of om de informatie op producten eerlijker te maken, halen stelselmatig de eindstreep niet in Brussel. Behalve de politiek beïnvloeden bedrijven ook de wetenschap, meldt de CEO in haar rapport ‘A spoon full of Sugar’. Zo stelden 21 wetenschappers in 2010 dat er géén concrete link is tussen suiker en obesitas. Uit het rapport blijkt nu dat 14 van de 21 onderzoekers een band hadden met de voedingsindustrie. Veel wetenschappers zijn op zoek naar financiering voor hun onderzoek en de industrie betaalt daar wat graag voor!

Wat doet de suikerindustrie in Nederland?

Zembla maakte in 2013 de uitzending ‘Zoete Verleiders’. Als je die nog niet hebt gezien, dan raad ik je aan hem te kijken. Deze uitzending gaat over de gevolgen van suiker op de gezondheid en de vraag waarom we zoveel suiker eten. Hierin komen onthutsende feiten naar voren zoals dat De Nederlandse, onafhankelijke lijkende, website ‘Suikerinfo.nl’ betaald wordt door de Suikerunie, maar dat nergens op haar site vermeldt.

Pas op voor industrie gesponsord onderzoek

Ik schreef al eens eerder over Big Pharma. Het is voor jou en mij als consument gewoon ontzettend moeilijk om goede van slechte onderzoeken te onderscheiden. Industrie gesponsord voedingsonderzoek dat kennen we natuurlijk al lang vanuit de tabaksindustrie, de chemische industrie en de farmaceutische industrie. Deze onderzoeken leveren bijna altijd resultaten die de voordelen van een product benadrukken, of benadrukken dat er geen schadelijke effecten zijn van het gebruik van de producten.

Mijn grootste advies bij het lezen van onderzoeken is dan ook: kijk naar wie het onderzoek heeft gefinancierd en controleer of de hoofdonderzoekers banden hebben met de opdrachtgever van het onderzoek. Hieruit kun je vrij snel opmaken of er sprake van belangenverstrengeling is. Lees je een onderzoek waarbij niet vermeld is wie het heeft gefinancierd, dan weet je eigenlijk ook genoeg.

Nog een kleine inhoudelijke noot: is vet of suiker erger voor onze gezondheid?

Tot 15 jaar geleden was het voedingsadvies stelselmatig: verminder de inname van vet. Vervolgens zijn consumenten massaal overgestapt op de vetarme, of ‘light’ producten die wel rijk waren aan suikers. Immers, als je geen energie kan verkrijgen uit vetten omdat die ‘ongezond’ zijn, dan zoek je naar vervangende producten om je energie uit te krijgen: suikergebruik nam explosief toe. Inmiddels zien veel wetenschappers de explosieve toename van obesitas dus juist als gevolg van de verouderde voedingsboodschap over vet. Immers, als wij onze inname van vet niet drastisch hadden gereduceerd, was de overstap naar suiker voor onze energie ook niet zo snel gezet.

Inmiddels is bekend dat onverzadigd vet de goede vorm van cholesterol bevordert. Het slechtste vet, het transvet, wordt uit steeds meer producten gehaald.

In de laatste paar jaar wordt de focus van vet als veroorzaker van veel ziektes verplaatst naar suiker. Steeds meer organisaties zoals de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) waarschuwen dat teveel toegevoegde suikers het risico op hart- en vaatziekten vergroten.

Lees zelf de onderzoeken die zijn gepubliceerd in JAMA

Food Industry Funding of Nutrition Research

Sugar Industry and Coronary Heart Disease Research

Relevante en goed leesbare publicaties vind je hier

Blik op het nieuws, Algemeen Dagblad, Trouw, Volkskrant, Marketing Tribune