Heb je het boek van Peter C. Gøtzsche ‘Dodelijke medicijnen en georganiseerde misdaad’ al gelezen of staat die nog steeds op je lijstje? Met honderden onderzoeken onderbouwt hij de gevaarlijke macht van Big Pharma: het winstbejag van de farmaceutische industrie leidt ertoe dat medicijnen doodsoorzaak nummer drie zijn. Verbaas jij je ook over het feit dat onderzoeken in de geneesmiddelenindustrie zo gemanipuleerd kunnen worden? Lees hier hoe en waarom.

Gedetailleerd Big Pharma onderzoekswerk van Gøtzsche is verbijsterend

Het is in Nederland véél stiller gebleven rondom het boek van Gøtzsche dan ik zelf had verwacht. Na enorme media aandacht eind 2015, toen de Nederlandse vertaling verscheen, ebde de aandacht weer snel weg. En dat is jammer, want dit boek verdient wat mij betreft veel meer lof! Het boek van Peter Gøtzsche is bekroond met de British Medical Association’s Book Award. Het voorwoord van de Nederlandse vertaling, geschreven door Bert Keizer, zegt: ‘Niemand heeft het probleem van Big Pharma zo onweerlegbaar, systematisch en nietsontziend op tafel gelegd als de Deense hoogleraar Peter Gøtzsche. De farmaceutische industrie maakt zich schuldig aan misdadige praktijken op systematische schaal. De grote farmaceuten verdoezelen onderzoeksresultaten, verzwijgen bijwerkingen, kopen artsen om, infiltreren nascholingen, corrumperen patiëntenorganisaties, plaatsen leugenachtige advertenties en bedriegen tijdschriftredacties via ghostwriters. Ze verdienen miljarden met hun dubieuze pillen door te liegen over de kosten van ontwikkeling en productie.’

Gøtzsche maakt in zijn boek korte metten met alle illusies die de farmaceutische industrie probeert te creëren. Wat blijkt:

• grootschalige manipulaties in onderzoeken naar medicijnen,
• achterhouden van gegevens,
• het opzettelijk verkeerd en uit verband presenteren van gegevens,
• verzwijgen van bijwerkingen of neveneffecten die de industrie niet zo goed uitkomt bij het verdienen van miljarden,
• en tenslotte het op de markt brengen van medicijnen waarvan de werking niet met feiten bewezen is.

En dat kan en mag blijkbaar allemaal, niemand die hiertegen optreedt. Want ook artsen, wetenschappers en politici, ze worden omgekocht en sancties worden afgekocht. Tsja, wat kan of wil je zeggen over de industrie waar je zelf van afhankelijk bent, zowel financieel als intellectueel. Niemand is geboren als klokkenluider.

Heel secuur, en onderbouwd met honderden onderzoeken, beschrijft Gøtzsche hoe onderzoeken stelselmatig gemanipuleerd worden om maar de resultaten op te leveren die leiden naar het grote geld: blockbusters en torenhoge verkopen.

Medicijnen zijn doodsoorzaak nummer drie, dankjewel Big Pharma

Gøtzsche beschrijft en onderbouwt dat medicijnen na kanker en hart- en vaatziekten de belangrijkste doodsoorzaak zijn. Doodsoorzaak nummer drie! Je zou op zijn minst verwachten dat dit tot breed uitgemeten politieke debatten zou leiden, maar nee, niet hier. Nou ja, tenzij we het onderhandelen over prijzen van medicijnen van minister Schippers mee gaan tellen, maar later leg ik uit dat we dat vooral niet doen.

Gøtzsche rekent ogenschijnlijk eenvoudig voor dat medicijngebruik minstens 400.000 levens kost per jaar, alleen al in Amerika en Europa. En dat zijn conservatieve berekeningen. Ook somt hij en passent op welke geneesmiddelen de meeste levens kosten op jaarbasis. Olanzopine spant de kroon met 200.000 levens wereldwijd.

Niet-werkende medicijnen voor niet-bestaande stoornissen

Gøtzsche haalt in zijn boek ook enorm uit naar de psychiatrie. Hij laat geen spaan heel van enkele, in de laatste versie van DSM opgenomen, stoornissen die hij afdoet als larie, zoals bijvoorbeeld de ‘premenstruele dysfore stoornis’ of een ‘overactieve blaas’. Maar ook hier weer is elke bewering sterk onderbouwd met talloze onderzoeken.

Wie is die Gøtzsche eigenlijk en moeten we hem wel serieus nemen?

De beschuldigingen van Peter Gøtzsche zijn spijkerhard. En dat voor iemand die zelf in deze manipulatieve fraude-industrie van Big Pharma heeft gewerkt, dat klinkt als een spijtoptant. Valse beschuldigingen of bittere waarheid? Als je het boek gelezen hebt, zul je net als ik versteld zijn van de honderden onderzoeken waarmee hij zijn relaas onderbouwt.

Peter Gøtzsche is bioloog en chemicus en werkte jarenlang als artsenbezoeker en klinisch onderzoeker. In de zeventiger jaren begon hij als artsenbezoeker bij farmaceut Astra. Het was zijn werk om dokters te bezoeken en zoveel mogelijk medicijnen te slijten door ze over te halen bepaalde medicijnen voor te schrijven. Als productmanager heeft hij zelfs meegewerkt aan trucjes om geneesmiddelen effectiever te laten lijken en ze steeds breder in te zetten als medicijn. Daarna werd hij klinisch onderzoeker en ontdekte hij dat het systeem van het testen en ontwikkelen van medicijnen niet deugde. Hij is mede-oprichter van de in 1993 opgerichte Cochrane Collaboration, een onafhankelijke samenwerking die onderzoek doet naar de effecten van gezondheidszorg. Cochrane Collaboration spant zich in om alle bewijzen van de werking van bestaande medicijnen met regelmaat tegen het licht te houden. Dat onderbouwt zijn betoog dat hij niet tégen medicijnen in het algemeen is.

Zijn grootste verwijt zit hem in het feit dat de onderzoekers de farmaceuten zelf zijn, die zoveel mogelijk van de nieuw te ontwikkelen medicijnen willen verkopen, waardoor de werkzaamheid van medicijnen een sterk ondergeschoven rol heeft gekregen ten opzichte van winstmogelijkheid. Met Cochrane Collaboration scheidt hij het kaf van het koren door wetenschappelijk correct uitgevoerd onderzoek.

Wat moet er veranderen volgens Gøtzsche?

Allereerst moeten we onze ogen openen voor het feit, dat hij bijzonder goed onderbouwt. De farmaceutische industrie is meer gericht op het maken van winst dan op het daadwerkelijk beter maken van patiënten. Het feit dat er voor geneesmiddelen patenten kunnen worden aangevraagd, noemt hij immoreel. Hij noemt het een van de oorzaken waarom geneesmiddelen kunstmatig veel te duur kunnen worden gehouden. Ook stelt hij dat de slager nog altijd zijn eigen vlees keurt: het klinisch onderzoek wordt nog altijd uitgevoerd door de commerciële bedrijven die niets liever willen dan zoveel mogelijk hun eigen pillen verkopen. Onderzoeken moeten onafhankelijk en wetenschappelijk worden uitgevoerd, stelt hij terecht.

Ook moeten artsen onder geen enkele voorwaarde meer geld (of diensten) aannemen van de farmaceutische industrie. Je geeft artsen daarmee twee petten van twee geheel verschillende belangen. Dat is ronduit gevaarlijk.

Hij adviseert patiënten om zelf kritisch te zijn, want de macht van de farmaceutische industrie neemt voorlopig nog niet af. Wanneer je weet dat medicijnen doodsoorzaak nummer 3 zijn, dan kijk je ook anders naar het gebruik ervan. Hij adviseert zo min mogelijk medicijnen te gebruiken en te stoppen met medicijnen waarvan hij in zijn boek heeft aangetoond hoe schadelijk ze zijn voor je gezondheid. Hij adviseert de bijwerkingen nauwgezet te lezen omdat de effecten van de bijwerkingen soms nog groter zijn dan de bedoelde hoofdwerking.

Hij adviseert zeer terughoudend te zijn met cocktails van medicijnen. Er is niets bekend over de invloed van medicijnen op het menselijk lichaam en al helemaal niet over de onderlinge invloed van meerdere medicijnen, bij het gelijktijdig gebruik ervan. Steeds meer oudere mensen slikken medicijnencocktails van meer dan 10 pillen per dag, waarvan geen enkele onderzoeker ooit heeft gekeken naar eventuele schadelijkheid van deze combinaties. Dan kan ook welhaast niet, omdat er ontelbaar veel combinaties worden voorgeschreven. En als een patiënt eenmaal een enorme cocktail nuttigt elke dag, en de patiënt voelt zich niet goed, welk medicijn, of welke combinatie van medicijnen, moet je dan adviseren af te bouwen als arts?

Over het waarom van zijn boek zegt Gøtzsche: ‘Geneesmiddelen zijn veel gevaarlijker dan mensen beseffen, daarom heb ik dit boek geschreven’.

Gelukkig worden we gered door een oplettende minister Edith Schippers

Onze minister van volksgezondheid is de afgelopen maanden bezig geweest om de macht van de farmaceutische industrie te beperken. Zij focust zich hierin hoofdzakelijk op de torenhoge medicijnprijzen en zij wil samen met andere EU-lidstaten onderhandelen over de prijzen van medicijnen. Ook mogen wat haar betreft de procedures voor het toelaten van nieuwe geneesmiddelen simpeler, sneller en goedkoper. De hoge prijskaartjes aan medicijnen worden op termijn onhoudbaar, zegt zij. Twee jaar onderhandelen met producenten van medicijnen heeft tot een verlaging van bijna 20 medicijnen geleid, zodat deze nu zijn opgenomen in het basispakket.

Schippers gaat voor geld

Maar ehm, nu gaan bij mij de alarmbellen rinkelen… Want wiens belang dient onze minister van volksgezondheid dan eigenlijk? Ook hier gaat overduidelijk het financieel belang boven het belang van ons als consument. Verzekeringsmaatschappijen zijn dankzij de inspanningen van minister Schippers wellicht goedkoper uit, maar wat hebben wij daaraan? Als zij het boek van Gøtzsche serieus zou nemen, zou zij niet pleiten voor goedkopere medicijnen en het gemakkelijker kunnen toelaten van nieuwe medicijnen.

Als zij onze gezondheid als grootste belang zou zien, dan zou zij iets heel anders op de politieke agenda zetten: zij zou geld vrijmaken voor onafhankelijke onderzoeksinstituten die de werking van nieuwe medicijnen meten in plaats van de producenten van deze medicijnen die de werking van hun eigen medicijnen ‘onderzoeken’. En zij zou het daarmee juist moeilijker moeten maken in plaats van makkelijker om nieuwe medicijnen toe te laten, want elk medicijn, oud of nieuw, zou eerst onafhankelijk moeten worden onderzocht. Hiermee voorkom je nog meer niet-werkende medicijnen op de markt, en hiermee is het wellicht mogelijk om de honderdduizenden doden per jaar als gevolg van medicijngebruik (drastisch )omlaag te brengen.

Oncoloog Casper van Eijck: onafhankelijk en geliefd

Afgelopen maand heb ik met veel genoegen een interview met Casper van Eijck gelezen in de Volkskrant (19 maart 2016). Van Eijck is hoogleraar chirurgie met het aandachtsgebied pancreaskanker. Hij behandelde onder andere Steve Jobs en Sonia Gandhi.

Als je de diagnose pancreaskanker krijgt, dan heb je echt een beschermengeltje nodig. Slechts 10% van de patiënten is goed te behandelen. De rest sterft, vaak al binnen een half jaar. In Nederland krijgen elk jaar 3.000 mensen deze diagnose. Elke dag sterven er 7 mensen aan pancreaskanker. Bestraling helpt niet en chemotherapie maar heel beperkt.

Support Casper, ver weg van Big Pharma

Dat kan zo niet langer, als we niets doen, zal alvleesklierkanker straks van alle kankersoorten doodsoorzaak nummer 1 zijn. Als het aan Van Eijck ligt, komen er in de toekomst heel nieuwe behandelmethoden. In november 2015 heeft Van Eijck hiervoor ‘Support Casper’ opgezet. Er wordt onafhankelijk onderzoek gedaan naar een baanbrekende nieuwe aanpak, waarbij niet de ziekte centraal wordt gesteld maar de kracht van de patiënt en zijn vermogen om het eigen lichaam in te zetten tegen de kwaadaardige tumor. Echt? Ja echt, bezoek zijn pagina Support Casper maar eens.

Met behulp van virotherapie in combinatie met immunotherapie denkt het multidisciplinair team van Support Casper dat het kan. Kort gezegd worden eigen gezonde cellen in je lichaam ingezet tegen kwaadaardige tumorcellen (immunotherapie) en worden tegelijkertijd virussen ingebracht die alleen de kankercellen kunnen infecteren en de omliggende gezonde cellen sparen (virotherapie). Het wordt nu getest met het Newcastle Disease Virus (vogelgriepvirus) en dat laat vooralsnog veelbelovende resultaten zien. Dat zou inderdaad baanbrekend zijn.

Waarom zet Van Eijck het donatieplatform Support Casper eigenlijk op?

Van Eijck stoort zich eraan dat deze behandelvorm al langer geleden bekend was geraakt, maar dat niemand betaalt voor uitgebreider onderzoek. Hij zegt dat er immers geen enkele belanghebber is die hiervoor in de buidel wil tasten. Hij stelt dat medische ontwikkeling voor het grootste deel wordt geregisseerd door de farmaceutische industrie. Als iets niet in het belang is van de farmaceutische industrie, dan is daar geen geld voor te vinden.

En daarmee komen we met Van Eijck als voorbeeld terug op mijn betoog over de macht van de farmaceutische industrie. In het interview met de Volkskrant laat hij desgevraagd weten dat hij samen met vooraanstaande collega’s onderzoek deed naar interferonen (stofjes die vrijkomen bij het griepvirus). Zij ontdekten dat chemotherapie veel effectiever is als je het combineert met een bepaald interferon. De leverancier verbood het echter te gebruiken bij pancreaskanker. Stel namelijk dat blijkt dat het niet werkt, dan kwam het medicijn en daarmee de fabrikant in een negatief daglicht. Dus zover rijkt de macht van fabrikanten.

Dit soort machtsspelletjes dienen geen enkel belang dan het financieel belang van farmaceuten. Daarom wil Van Eijck zo lang mogelijk onafhankelijk onderzoek kunnen blijven doen op basis van wetenschap. En niet gedwongen worden door de industrie dingen te doen waar ze niet achter staan.

Kurkuma is effectiever dan chemotherapie bij alvleesklierkanker

Halverwege het interview pakt Van Eijck opeens kurkuma uit de kast, de geelwortel die in menig keukenkastje staat als kruid. Hij vertelt dat bij alvleesklierkanker kurkuma veel effectiever werkt dan chemotherapie. Hij heeft een literatuurstudie gedaan naar goed gedocumenteerde alternatieven en heeft voldoende betrouwbare medische literatuur gevonden over de aangetoonde werking van kurkuma. Officieel heeft kurkuma geen ‘medische claim’, maar ondertussen adviseert hij het wel aan al zijn patiënten. Als je elke dag kurkuma gebruikt, dan werkt het net zo goed om de groei van kankercellen af te remmen als chemotherapie. Om voor een medische claim in aanmerking te komen, zou het alleen nog klinisch, dus ook op patiënten, getest moeten worden.

Hij geeft aan dat het laboratorium van een ziekenhuis per jaar inkomsten nodig heeft vanuit de farmaceutische industrie om te kunnen blijven draaien. Dat betekent dat er ook dingen worden getest waar dokters en patiënten niets aan hebben, maar waardoor de schoorsteen tenminste blijft roken. Het liefst werkt hij volledig onafhankelijk van Big Pharma en dat is wat er ook gebeurt in Support Casper.

Big Pharma: wanneer neemt de macht af?

Tsja, wie zal het zeggen? Big Pharma is al aan de macht sinds voor mijn geboorte. Dat is lang. En na jarenlang de vrije hand te hebben gehad, levert Big Pharma die macht niet snel meer in. Zo lang de lobbies vanuit de politiek gaan over het goedkoper maken van medicijnen, worden ze wel geraakt, maar niet zo hard als zou moeten. Het is niet de prijs voor medicijnen die killing is, het zijn de medicijnen vaak zelf, die killing zijn. En ook minder medicijngebruik is goedkoper, en wat mij betreft een veel slimmer lobby.